Rutin: Nedir, Neden Önemlidir ve Nasıl Oluşturulur?

Hayat farklı döngülerin bir bütünü: haftalar, aylar, yıllar ya da diğerleri… Her yeni döngü kendi içinde yeni bir potansiyeli barındırıyor. Bu döngüler içerisinde aynı zamanda devamlı ve düzenli olarak yaptığımız işler yani rutinler yer alıyor. Örneğin, her sabah köpeğini yürüyüşe çıkarıyor, altı ayda bir kez sağlık kontrolüne gidiyor ve her yaz ailenin yanına tatile gidiyor olabilirsin. Hayatın hızlı akışı içerisinde kimi zaman farkında olmayarak gerçekleştirdiğimiz rutinler aslında çok değerli. Hatta kimilerine göre bir şeyi istikrarlı bir biçimde yapabilmek mucizenin ta kendisi!

Peki rutinler neden önemlidir? Bir şeyi günlük rutin hale getirmek için neler yapabiliriz? 365 günlük bir döngüyü geride bırakırken yenisine başlayacağımız bu günlerde rutinler ve alışkanlıklar üzerine daha fazla düşünmek için aşağıya bir göz at!

-

Rutin nedir ve neden önemlidir?

Kelime anlamı olarak rutin “yapılması alışkanlık haline gelmiş iş” olarak tanımlanıyor. En geniş çerçeveden baktığımızda evren, doğa ve çevremizde gördüğümüz canlılık rutinler üzerine kurulu. Örneğin, bir ağacın büyümesi için güneşin her gün doğması, belli aralıklarla yağmur yağması ve düzenli olarak topraktan gelen besinleri alması gerekiyor. Benzer şekilde biz insanların da hayatlarına devam edebilmesi için rutinler gerekli hatta çoğunlukla zorunlu unsurlar arasında yer alıyor.

Bu yaşamsal faydanın yanı sıra rutinlerin başarı getirdiği de çokça bilinen bir gerçek. Bu bağlamda başarmak istediğin şey için gerekli olanları en mükemmel, en iyi şekilde yapmaya çalışmak yerine makul miktarlarda ve düzenli olarak yapmanın daha uygulanabilir olduğu dolayısıyla kişiyi başarıya ulaştıracağına inanılıyor. Ayrıca bunun kulağa çok daha insancıl geldiğini ve belki de başarılı olmak için uygulanabilecek en sağlıklı yollardan biri olduğunu belirtmek de önemli. Verilebilecek en klasik örneklerden biri lise/üniversite giriş sınavına hazırlanmak diyebiliriz. Sınavda başarılı olmak için yapılması gereken en önemli şey düzenli olarak çalışmak, ders çalışmayı günlük akışın içerisine alabilmek oluyor. Sağlıklı, dinç bir bedene sahip olmak isteyen bir bireyin düzenli spor yapmasının gerekliliği ise bir başka örnek.

Bunların yanı sıra, Dr. Brad Brenner’ın 2022 yılında Therapy Group of NYC’de yayınlanan makalesine göre rutin oluşturmanın üç faydası şu şekilde sıralanabilir:

-

• Kaygıyı hafifletir: Günlük rutinlerin olması, daha tahmin edilebilir bir programa sahip olmak anlamına geliyor. Böyle bir program da belirsizliklerin getirdiği kaygıyı daha kontrol edilebilir hale getiriyor.
• Sağlıklı alışkanlıkları teşvik eder: Özellikle günlük planları oldukça yoğun olan kişiler için rutinlere sahip olmak, yaşamlarını daha sağlıklı hale getirmelerine yardımcı oluyor. Örneğin, uyku ve beslenme vakitlerinin belli olması, her gün rutin olarak belli zamanları kendi ruhsal ihtiyaçları için ayırmaları gibi alışkanlıklar. kişilerin fiziksel ve mental sağlığını korumalarına katkıda bulunuyor
• Tükenmişlikle baş etmeye yardımcı olur: Her birimiz hayatımızdaki stres ile baş edebilmek için mental ve fiziksel enerjiye ihtiyaç duyuyoruz. Bu enerjinin depolandığı bir kap olduğunu ve stres ile baş ettikçe bu kabın boşaldığını hayal edebiliriz. Kabın devamlı olarak belli seviyelerde dolu olması tükenmeden devam edebilmemiz demektir. Dolayısıyla rutinlere sahip olmak diğer bir deyişle günlük olarak bu kabı dolduracak vakit ayırmak da tükenmişlikle baş etmemize yardımcı oluyor.

Nasıl rutin oluşturabiliriz?

Rutin oluşturmak bir işi devamlı olarak aynı bağlamda yapmak anlamına geliyor (Gardner ve ark., 2012). Bir işi devamlı yapmak/yapabilmek demek sabırlı ve istikrarlı olmak anlamına da gelir ve bizlere bu sabır ve istikrarı sağlayan en önemli kaynak motivasyon. Motivasyonumuz ne kadar fazlaysa bir şeyi devamlı yapabilecek gücü kendimizde bulma ihtimalimiz de o kadar yüksek oluyor. Fakat bazı zamanlarda motivasyonumuzun yüksek olmadığı konularda da rutinler oluşturmamız gerekebiliyor. Örneğin, doktorumuz, sevmesek bile sabahları kahvaltı etmeyi alışkanlık haline getirmeyi tavsiye edilebilir.

Peki hayatına yeni rutinler katmak için neler yapabilirsin? 2012 yılında Gardner ve arkadaşları tarafından yazılan “Making Health Habitual: The Psychology of Habit-Formation and General Practice” adlı makalede ve 2022 yılında yayınlanan Michelle Shahbazyan’ın “How to Have a Routine: 11 Steps” adlı yazısında sağlıklı günlük rutinler oluşturabilmek için şu adımların izlenmesini tavsiye ediyor:

1. Günlük aktivitelerini yaz.

Rutinine ne koyacağını bulmak için günlük olarak neler yaptığını sırala. Bu yeni şeyler ekleyeceğin yeri belirlemene ya da var olan rutinlere eklemeler yapmana yardımcı olabilir.

2. Oluşturmak istediğin rutini ve bununla ulaşmak istediğin amacı belirle.

Rutinin amacı ne? Daha iyi İngilizce konuşmak, daha sağlıklı bir cilde sahip olmak, ya da bir süredir kitaplığında biriken kitapları okumak…

3. Ulaşmak istediğin amaca yönelik günlük olarak yapabileceğin işleri listele.

Örneğin, niyetin daha iyi bir cilde sahip olmaksa cilt bakımı rutinine temizleme, nemlendirme ve güneş kremi sürmeyi dahil edebilirsin.

4. Bu işi nerede ve ne zaman yapacağını planla.

Oluşturmak istediğin rutine göre günün önce belli bir bölümünü (sabah, akşam gibi) sonra da her gün için belirli saatleri seçebilirsin. Örneğin, başlangıç olarak cilt bakım rutinin için salı gecesi saat 23.00’ı seçebilirsin. Benzer şekilde seçtiğin işi nerede yapacağını belirlemek de önemli. Farklı mekanlarda olduğun günler için farklı planlamalar da yapabilirsin!

5. Listelediğin işlerin senin için en basit olanını günlük hayatına katarak başla ve ne kadar süre boyunca yapacağına karar ver.

Örneğin, amacın bir süredir kitaplığında biriken kitapları okumaksa, 1 hafta boyunca her gün saat 20.00’da 10 sayfa kitap okumak için çalışma masasına geçebilirsin. (uygulama miktarını ya da süresini kendi koşullarına göre sen belirlemelisin).

6. Vakit geldiğinde planladığın yer ve zamanda belirlediğin işi yap yap ve istikrarlı ol. 

Rutininin yolculuğunu gözlemle! Her iş sonrasında kendine geri bildirim verebilirsin: “Neler oldu?”, “Neler olmadı?”, “Neden”, “Mevcut durum nasıl iyileştirilebilir?” gibi. Bunun bir süreç olduğunu, hatalar yapılabileceğini, rutinlerin atlanabileceğini fakat zamanla bu işin daha da kolaylaşacağını hep aklında tut ve olumlu yanlara odaklanmayı unutma!

Artık hedeflediğin işleri düşünmeden yapıyorsan bu iş olmuş demektir!

Yazan: Melike Boz

Kaynaklar

• Brenner, B. (2022). The mental health benefits of having a daily routine. Therapy Group of NYC. Retrieved November 24, 2022, from https://nyctherapy.com/therapists-nyc-blog/the-mental-health-benefits-of-having-a-daily-routine/ 
• Gardner B, Lally P, & Wardle J. (2012). Making health habitual: the psychology of 'habit-formation' and general practice. British Journal of General Practice, 62(605): 664-6. doi: 10.3399/bjgp12X659466, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3505409/
• Shahbazyan, M. (2022). How to have a routine: 11 steps. wikiHow. Retrieved November 24, 2022, from https://www.wikihow.com/Have-a-Routine
• Türk Dil Kurumu: Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. (n.d.). Retrieved November 24, 2022, from https://sozluk.gov.tr/

--